Co to jest chroniczne zmęczenie?
Przewlekłe zmęczenie to stan charakteryzujący się zmęczeniem psychicznym i fizycznym oraz długotrwałym osłabieniem, na które nie ma wpływu odpoczynek. Wynika to z nieprawidłowości w metabolizmie komórkowym i nieefektywnej produkcji energii.
Chcąc odpowiedzieć na pytanie – czemu jestem tak strasznie zmęczona ? przez wiele lat moich poszukiwań w końcu dotarłam do źródła . Jednym z czynników chronicznego zmęczenia, gdy wykluczymy już wszystko inne, jest mutacja w genie MTHFR, która poważnie wpływa na funkcje komórkowe i mitochondrialne.
Mitochondria: fabryka wytwarzająca energię w komórce
Mitochondria to organelle w komórce, które wytwarzają energię w postaci trifosforanu adenozyny (ATP) poprzez ścieżkę zwaną cyklem kwasu cytrynowego.
W czasie tego cyklu wytwarzane są również zredukowane formy dinukleotydu nikotynamidu (NAD) i dinukleotydu flawino-adeninowego (FAD) ,które są dalej utleniane przez łańcuch transportu elektronów, aby wytworzyć więcej ATP. To utlenianie może skutkować powstaniem reaktywnych form tlenu (RFT), co powoduje stres oksydacyjny w mitochondriach i przyczynia się do związanego ze starzeniem spadku funkcji mitochondriów. Jakkolwiek to brzmi, tak właśnie jest. Co więcej, mitochondria , jako elektrownie naszych ciał, decydują o jakości życia. O tym jak wspierać mitochondria tutaj.
Gen MTHFR
Gen MTHFR znajdujący koduje enzym – reduktazę tetrahydrofolianu metylenowego. Istnieje jako para alleli, po jednym dziedziczonym od każdego z rodziców. Istnieją różnice w sekwencji DNA (polimorfizmy genetyczne) tego genu w populacji. Dwie scharakteryzowane odmiany (polimorfizm pojedynczego nukleotydu lub SNP) to: C677T i A1298C. Wahania genetyczne mogą prowadzić do zmiany struktury białek i zmniejszonej aktywności enzymów.
MTHFR przekształca spożywany w diecie kwas foliowy (witamina B9) w aktywny 5-metylotetrahydrofolian. Wymaga NADPH (fosforanu dinukleotydu nikotynamidoadeninowego) i FAD (dinukleotydu flawino-adeninowego) jako kofaktorów, które są wytwarzane w mitochondriach w cyklu kwasu cytrynowego.
MTHFR ma również kluczowe znaczenie dla cyklu metylacji, który wymaga aktywnej formy folianu jako dawcy grup metylowych.
MTHFR: niezbędny enzym w cyklu metylacji
Metylacja to dodanie grupy metylowej do substratu, katalizowana przez enzymy zwane metylotransferazami. Jest to reakcja kluczowa dla syntezy i aktywności głównych biocząsteczek, takich jak DNA, RNA, lipidy, neuroprzekaźniki, hormony i enzymy.
MTHFR przekształca nieaktywną formę kwasu foliowego w aktywny 5-metylotetrahydrofolian, który dostarcza grupę metylową do homocysteiny.
Homocysteina jest metylowana do produkcji metioniny, katalizowanej przez syntazę metioniny i witaminy B12 (metylotransferazę).
Metionina jest dalej przekształcana do S-adenozylometioniny (SAM) przez adenozylotransferazę metioninową (MAT).
SAM działa jako donor grup metylowych w reakcjach katalizowanych metylotransferazą i przekształca się w S-adenozylohomocysteinę (SAH), która jest dalej metabolizowana z powrotem do homocysteiny.
SAM działa jako główny donor metylu dla DNA, RNA, białek, fosfolipidów i neuroprzekaźników. Reakcja metylacji ma kluczowe znaczenie dla syntezy wielu biocząsteczek, takich jak fosfolipidy, karnityna, kreatyna, ATP i mielina.
Na drodze transsulfuracji homocysteina może również zostać przekształcona w cysteinę w następujących etapach:
- Homocysteina jest przekształcana do cystationiny
- Cystationina jest przekształcana do aminokwasu cysteiny przez beta-liazę cystationinową.
- Pirogronian, który wchodzi w cykl kwasu cytrynowego zaangażowany w produkcję ATP.
- Glutation, który jest głównym przeciwutleniaczem chroniącym przed stresem oksydacyjnym.
Konsekwencje mutacji MTHFR
Mutacja w sekwencji genu MTHFR może skutkować zmniejszoną aktywnością enzymu, a następnie zmniejszeniem dostępności grupy metylowej . Wpływa to na syntezę biocząsteczek, powodując rozregulowaną funkcję mitochondriów i zmniejszoną produkcję ATP (poprzez cykl kwasu cytrynowego i łańcuch transportu elektronów)
Fosfolipidy – błony komórkowe składają się z fosfolipidów, które składają się z 2 kwasów tłuszczowych i grupy fosforanowej połączonej z gliceryną. Dwa główne fosfolipidy to fosfatydyloetanoloamina (PE) i fosfatydylocholina (PC). PE jest metylowana przez enzym , który jest związana z błoną mitochondrialną. Mutacja MTHFR zmniejsza dostępność grupy metylowej, tym samym upośledzając syntezę PC. Powoduje to pogorszenie stanu błon mitochondrialnych i komórkowych.
Koenzym Q10 : jest głównym składnikiem łańcucha transportu elektronów, który generuje ATP w mitochondriach. Jego synteza zależy od SAM jako donora grupy metylowej. Zatem mutacja MTHFR wpływa na syntezę koenzymu Q10 i produkcję energii.
Karnityna : jest pochodną aminokwasu, syntetyzowaną z lizyny i metioniny w wątrobie i nerkach. Odgrywa kluczową rolę w metabolizmie lipidów, transportując łańcuchy acylowe kwasów tłuszczowych do mitochondriów, gdzie są one utleniane do produkcji ATP / energii. Zmniejszona aktywność MTHFR ogranicza syntezę metioniny, co dodatkowo ogranicza syntezę karnityny. Dlatego energia nie jest odpowiednio dostarczana do komórek, co powoduje zmęczenie.
Stres oksydacyjny : Rozregulowana aktywność mitochondrialna powoduje gromadzenie się reaktywnych form tlenu (RFT), powodując stres oksydacyjny, który obniża aktywność enzymów wrażliwych na redoks w cyklu metylacji – syntazy metioniny, adenozylotransferazy metioninowej i metylotransferazy betainowo-homocysteinowej.
Wyczerpanie glutationu : Chroniczne upośledzenie metylacji i stres oksydacyjny wyczerpuje zapasy glutationu .Zmniejsza to zdolność do detoksykacji środowiskowych czynników stresogennych, takich jak chemikalia, metale ciężkie, bakterie i leki.
Podwyższony poziom homocysteiny : Zmniejszona aktywność MTHFR i regulacja w dół enzymów cyklu metylacji powodują gromadzenie się homocysteiny, która jest toksyczna dla komórki, powodując choroby sercowo-naczyniowe, skrzepy krwi, opóźnienie rozwoju, niepełnosprawność intelektualną, zaburzenia wzroku, osłabienie i podwyższony poziom homocysteiny w moczu.
Kreatyna : jest azotowym kwasem organicznym, zwanym także octanem metyloguanidyny, wytwarzanym z aminokwasów glicyny i argininy. Jest syntetyzowana w wątrobie i nerkach i transportowana przez krew, dostarczając energię do wszystkich komórek organizmu, głównie mózgu i mięśni szkieletowych. Ponieważ grupa metylowa jest potrzebna do syntezy kreatyny, mutacja w MTHFR skutkuje jej niedoborem, powodując obniżony poziom energii i zmęczenie.
Mielina : Jest to bogata w tłuszcz warstwa, złożona z białek i fosfolipidów, która izoluje aksony neuronów.Fosfolipidy (PC) do swojej syntezy potrzebują grupy metylowej, dlatego redukcja grup metylowych w wyniku mutacji MTHFR powoduje przerwanie funkcji osłonki mielinowej i nerwów.
Jeśli od dłuższego czasu odczuwasz zmęczenie, możesz zrobić test pod kątem mutacji genu MTHFR. Zmniejszona aktywność MTHFR prowadzi do szeregu powiązanych ze sobą konsekwencji, które ostatecznie prowadzą do chronicznego zmęczenia. O MTHFR słychać już dużo. Głównie w związku z problemami z ciążą i poronieniami. Ale problem jest o wiele szerszy i może dotyczyć osób , które cierpią na szereg dolegliwości uważanych za przewlekłe. Pewnie zmęczona poszukiwaniem przyczyn twojego zmęczenia, w końcu zrobisz ten test.Pytanie pojawi się inne. Co dalej?
Źródło:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK6145/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15134582
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK66131/